ขี้เหล็ก

ขี้เหล็กเป็นไม้ยืนต้นสูงได้ถึง 10 ม. เนื้อไม้แข็งเหนียว แตกกิ่งก้านสาขามากเป็นร่มทึบ ต่อสภาพแห้งแล้งได้ดี นิยมปลูกเป็นร่มเงา

ใช้เป็นอาหารและสมุนไพร

ใบ ใบประกอบแบบขนนกชั้นเดียวปลายคู่ เกาะติดที่กิ่งแบบเวียน ก้านใบใหญ่แข็ง ใบย่อยรูปรีแกมขอบขนาน ปลายใบโค้งมนเว้าตื้น มีติ่งหนามโคนมนและเฉลียง ก้านใบย่อยสั้น ตัวใบและขอบใบเรียม ผิวใบด้านบนมีไขเคลือบฉาบ ใบย่อยขนาด 2X6 ซม. 1 ใบมีใบย่อย 6 - 12 คู่

ดอก ออกเป็นช่อสีเหลืองที่ปลายกิ่งแบบช่อเชิงหลั่น ดอกเกิดก่อนอยู่ด้านล่างและบานก่อน ก้านดอกย่อย ยาว 3 ซม. และมีใบประดับเกาะติดที่โคน 1 อัน กลีบหุ้มดอก 5 กลีบ ลักษณะค่อนข้างกลมโค้งและหนาสีเหลืองแกมเขียว กลีบดอก 5 กลีบ แต่ละกลีบแยกเป็นอิสระ สีเหลืองส่วนปลายแผ่ออกแบนบางทรงกลมปลายมน ส่วนโคนรวมกันเป็นแบบก้านสั้นๆ ผิวกลีบและขอบไม่มีสิ่งเกาะติด เกสรตัวผู้ มี 10 อัน แบ่งเป็น 3 กลุ่ม ก้านชูและอับเรณูมาก 3 อัน ขนาดกลาง 5 อัน และยาว 2 อัน การเปิดของอับเรณูแบบเปิดที่ปลายอับเกสรตัวเมีย 1 อัน เกาะติดแบบเหนือชั้นวงกลีบ เป็นฝักแบน มีไข่หลายเม็ด

ผล เป็นฝักแบบแห้งแล้วแตก แบนยาวปลายเป็นติ่งหนามแหลม กว้าง 1.30 ซม. ยาว 10 - 25 ซม. เมล็ด สีน้ำตาลแดง ถึงน้ำตาลดำ แบน และรี มีมากกว่า 10 เมล็ด